PROJEKTI

SRPSKO DRUŠTVO U JUGOSLOVENSKOJ DRŽAVI U 20. VEKU – IZMEĐU DEMOKRATIJE I DIKTATURE

Predmet istraživanja na ovom projektu jeste ispitivanje razvoja srpskog društva u 20. veku u okvirima jugoslovenske države, sa posebnim akcentom na pitanje organizacije državnog ustrojstva i tokova društvenog razvoja. U modernoj istoriji Srbije politika je uvek imala primat u odnosu na razvoj društva, a ideologije u odnosu na racionalne političke projekte. Nikada dovršene demokratske strukture, Srbija je ostala zemlja krhkih institucija, nestratifikovanih društvenih slojeva, nerazvijenog individualističkog duha, sa ozbiljnim deficitom pravnog poretka i vladavine prava.

Demokratija i diktatura, to jest autoritarnost i sloboda, nisu samo odlike političkog života u Srbiji i Jugoslaviji tokom 20. veka. I društvo i kultura, pa i privreda se razvijaju između ta dva pola. Na primer, razvoj rodnih i porodičnih odnosa može se pratiti kao borba između emancipatorskih procesa koji su se ogledali u borbi za ravnopravnost polova i prava na lični izbor sa jedne, protiv patrijarhalnih stega i drugih vidova autoritarne kontrole (verske, ideološke) sa druge strane. U obrazovanju i nauci se vodi stalna borba između slobode i represije, za pravo na slobodno istraživanje i kritiku. Malo gde se jasnije vidi sukob demokratije i diktature nego u kulturi. Svi veliki politički preokreti najavljivani su umetničkim polemikama. Liberalizacija u političkom i društvenom životu uvek je bila tesno povezana sa borbom za slobodu umetničkog izraza. Zaokreti ka represiji ili većoj toleranciji uvek bi se iskazivali u zabranama ili u neočekivanom tolerisanju umetničkih dela.