U POTRAZI ZA LEGITIMITETOM: STRATEGIJE LEGITIMACIJE JUGOSLOVENSKE I POLJSKE KOMUNISTIČKE VLASTI (1944–1948)

Maja Lukanc, U POTRAZI ZA LEGITIMITETOM: STRATEGIJE LEGITIMACIJE JUGOSLOVENSKE I POLJSKE KOMUNISTIČKE VLASTI (1944–1948)

DOI: 10.29362/2022.2619.luk.229-240

Legitimitet je jedno od najefikasnijih sredstava za uspostavljanje i održavanje odnosa moći i, u isto vreme, neophodan element za mobilizaciju društva, što je posebno važno za identitet komunističkih režima. Na osnovu uporedne analize različitih sredstava ubeđivanja (kao što su masovni mediji, javni govori, proslave praznika i grupne aktivnosti), ovaj članak ispituje kako je autohtona revolucija u Jugoslaviji uticala na efikasnost različitih legitimacionih formula u poređenju sa nametnutom implementacijom komunističke vlasti u slučaju Poljske. Tvrdi se da su partijski lideri u obe zemlje koristili slične strategije i metode da legitimišu svoju vlast, pokazujući značajan pragmatizam i prilagodljivost – nisu bili samo kruti dogmatičari, već i veoma praktični političari, voljni i sposobni da promene svoju politiku kao odgovor na neočekivane događaje i reakcije odozdo. Osnovna razlika između poljskog i jugoslovenskog primera proizilazila je iz činjenice da je komunistička vlast u ove dve države bila izgrađena na različitim istorijskim, kulturnim i društvenim osnovama. Legitimirajuće tvrdnje su, u stvari, bile najuspešnije kada su se gradile na već postojećim vrednostima i verovanjima. Ispostavilo se da nijedan izvor legitimiteta nije dovoljan sam po sebi i da je stoga trebalo koristiti nekoliko različitih da bi se konstruisao legitimitet. U Jugoslaviji je centralna legitimacija počivala na nasleđu Narodnooslobodilačke borbe, dok su se poljski komunisti prvenstveno oslanjali na nacionalne vrednosti. Jugoslovenski princip pokazao se relativno uspešnim, jer je narodnooslobodilačka formula odgovarala i dominantnom i podređenom. Poljski nacionalizam bi se, međutim, isuviše često pokazao nekompatibilnim sa ideološki zasnovanim vrednostima partijske elite i stoga nije uspeo da popuni značajnu prazninu između komunističkih vlasti i ostatka poljskog stanovništva.

Maja Lukanc, IN SEARCH OF LEGITIMACY: LEGITIMATION STRATEGIES OF THE YUGOSLAV AND POLISH COMMUNIST AUTHORITIES (1944‒1948)

Legitimacy is one of the most effective and stable means of establishing and maintaining power relations and, at the same time, an indispensable element for mobilizing society, which is particularly important for the identity of communist regimes. Based on a comparative analysis of different means of persuasion (such as mass media, public speeches, holiday celebrations and group activities), this article examines how the indigenous revolution in Yugoslavia influenced the efficiency of different legitimation formulas in comparison with the imposed implementation of the communist power in the case of Poland. It argues that party leaders in both countries used similar strategies and methods to legitimise their power, demonstrating considerable pragmatism and adaptability – they were not just rigid dogmatists, but also very practical politicians, willing and able to change their policies in response to unexpected events and reactions from below. The main difference between the Polish and Yugoslav examples arose from the fact that communist authority in these two states had been built on different historical, cultural and social foundations. The legitimising claims were, in fact, most successful when they built on pre-existing values and beliefs. It turned out that no single source of legitimacy was sufficient on its own and therefore several different ones had to be employed in order to construct legitimacy. In Yugoslavia, the central legitimizing claim rested on the heritage of the People’s Liberation Struggle, while the Polish communists primarily relied on the national values. The Yugoslav principle proved to be relatively successful, as the People’s Liberation formula corresponded to both the dominant and the subordinate. Polish nationalism, however, would far too often turn out to be incompatible with the ideologically based values of the Party elite and therefore did not manage to fill the considerable gap between the communist authorities and the rest of the Polish population.