Ilija KUKOBAT: SOVJETSKI UTICAJI NA JUGOSLOVENSKO VAZDUHOPLOVSTVO 1944‒1949: Između saradnje i suprotstavljanja, Beograd 2020.
Sovjetski uticaji na jugoslovensko vazduhoplovstvo u prvim godinama posle Drugog svetskog rata, kao i jugoslovenski otpori tim uticajima, predstavljaju višeslojnu kroz čiju prizmu se prelama čitava istorija jugoslovenskog vazduhoplovstva u ovom periodu. Ona je dolazila do izražaja na više nivoa: kroz masovne isporuke sovjetskih aviona i druge tehnike Jugoslovenskoj armiji, preuzimanje sovjetske vazduhoplovne doktrine i organizacije, školovanje jugoslovenskih avijatičara i drugih kadrova potrebnih vazduhoplovstvu u Sovjetskom Savezu, prisustvo sovjetskih instruktora i savetnika u Jugoslovenskom ratnom vazduhoplovstvu, pozitivno pisanje jugoslovenske štampe o sovjetskom vazduhoplovstvu. Uz vojno, sovjetski uticaj se osetio i u jugoslovenskom civilnom vazduhoplovstvu kroz rad jugoslovensko-sovjetskog preduzeća za vazdušni saobraćaj JUSTA i, mada u manjoj meri, u radu Vazduhoplovnog saveza Jugoslavije.
Ipak, jugoslovensko vazduhoplovstvo se iz više razloga nije pretvorilo u puku kopiju sovjetskog. Nastavljen je samostalan rad domaće vazduhoplovne industrije koja je proizvodila najpre školske avione i jedrilice, a kasnije i borbene avione. U „Novoj“ Jugoslaviji je karijere nastavio veliki broj predratnih vazduhoplovaca, nosilaca autentične vazduhoplovne tradicije koji nisu bili spremni da olako prihvataju inostrana iskustva. Iako su sovjetske letelice predstavljale osnovnu udarnu moć Jugoslovenskog ratnog vazduhoplovstva, u ovom periodu je korišćen i određeni broj britanskih i nemačkih aviona. U civilnom vazduhoplovstvu, formiran je Jugoslovenski aerotransport, preduzeće u isključivo jugoslovenskom vlasništvu. Stoga možemo reći da je jugoslovensko vazduhoplovstvo u ovom periodu bilo zasnovano na spoju sovjetskih i sopstvenih iskustava i tradicije, što će ostati njegova značajna karakteristika i kasnije.
https://doi.org/10.29362/2428.2020.kuk